پیش آزمون

پیش آزمون

پیش آزمون پس از تنظیم اولیه سوال های پرسشنامه، به منظور بررسی کیفیت پرسشنامه طراحی شده و بررسی روایی محتوایی آن، باید به ارزیابی و آزمون مقدماتی پرسشنامه پرداخت. این مرحله از تحقیقات معمولا کمتر مورد توجه قرار می گیرد و باعث می شود محقق پس از توزیع کامل پرسشنامه ها و در جریان تحقیق متوجه اشکال های متعدد در فرم تهیه شده شود. یکی از مزایای بررسی مقدماتی،کسب نظرات کارشناسان و صاحب نظران در مورد نحوه جمل بندی، محتوای سؤال ها و ارزیابی روایی محتوایی پرسشنامه و در صورت لزوم اصلاح آن می باشد. از دیگر مزایای ارزیابی مقدماتی، بررسی پایایی گزینه های تدوین شده و روایی پرسشنامه، تعین زمان مناسب برای پرکردن پرسشنامه، میزان علاقه و توجه پاسخگو به پرسشنامه، میزان پاسخ‎دهی به سؤال ها و...می باشد. 

همچنین به منظور برآورد تقریبی واریانس متغیر وابسته یا صفت بارز برای برآورد حجم نونه، از آزمون مقدماتی استفاده می شود. پیش آزمون پرسشنامه را می توان به دو مرحله تقسیم نمود: پیش آزمون غیررسمی و پیش آزمون رسمی. 

پیش آزمون غیر رسمی : هدف اصلی در مرحله اول بررسی روایی محتوایی پرسشنامه و ارزیابی میزان انطباق سؤال های مطرح شده با موضوع تحقیق و توانایی گویه برای سنجش متغیرها و سازه های تحقیق، تعین نحجوه جمله بندی هر پرسش و بررسی این نکته که آیا دامنه پاسخ ها کافی است یا خیر، آیا لازم است سؤال های جدیدی اضافه شود یا برخی از گویه ها می بایست حذف گردند. در این مرحله امکان تغییر و تحول جدی در گویه ها وجود دارد. بررسی مقدماتی در این مرحله بیشتر جنبه مشورتی دارد تا این که از مخاطبین خواسته شود به سؤال ها پاسخ دهند و همه افرادی که در این مرحله به آن ها مراجعه می شود، جزو نمونه تحقیق نیستند. بلکه اکثرا اساتید، کارشناسان، محققان و کسانی هستند که در زمینه موضوع تحقیق تخصص دارند و ممکن است برخی از آن ها جزو جامعه آماری نیز باشند. 

دیلمن معتقد است که می بایست پرسشنامه را قبل از اجرا به صورت آزمایشی برای سه گروه از افراد به اجرا درآورد : 1) کسانی که قصد دارید یافته های پژوهش را به آن ها تعمیم دهید و یا به توصیف و تفسیر آن ها بپردازید. به عبارت دیگر کسانی که در جامعه آماری تحقیق قرار دارند. 2) صاحبنظران و کارشناسانی که در تهیه و تنظیم پرسشنامه تبحر دارند. 3) افرادی که از نتایج حاصل از تحقیق استفاده می کنند مانند سازمان ها، وزارتخانه ها و نهادهای اجرایی و برنامه ریزی. در این مرحله معمولا خود محقق و یا همکاران وی اقدام به مصاحبه با پاسخگویان مورد نظر می کنند. مصاحبه ها سازمان نیافته و عمیق می باشند و سؤال ها به نحوی تدوین می شوند که افراد مورد نظر بتوانند نظرات خود را در مورد نواقص و معایب پرسشنامه ارائه دهند. 

پیش آزمون رسمی : در این مرحله بعد از کسب نظرات کارشناسان و خبرگان، در مورد پرسش ها تجدید نظر می شود. در این مرحله گردآوری اطلاعات در سطح محدودی انجام می گیرد ولی هیچ گونه تفاوتی با مرحله اصلی گردآوری اطلاعات ندارد. به عبارت دیگر افرادی که می بایست به پرسشنامه پاسخ دهند باید حدالامکان مشابه نمونه گیری واقعی انتخاب شوند. هدف اصلی پیش آزمون رسمی، بررسی الگوی پاسخ ها است، به همین دلیل نمونه پیش آزمون باید به حد کافی بزرگ باشد. سایر اهداف مورد نظر در پیش آزمون را می توان به صورت زیر در نظر گرفت : 

1. در این بررسی باید دید به کدام سؤال کمتر پاسخ داده شده است. آیا این سؤال ها بخشی از پرسش های مشروط بوده است؟ آیا باید آن ها را بدون جواب می گذاشتند؟ سؤالاتی که در مرحله اول پیش آزمون باعث دودلی، اکراه یا امتناع پاسخگو از پاسخ دادن می شود، احتمالا بعدا تعداد زیادی از پرسشنامه ها را به خود اختصاص خواهد داد و می توان به کاهش حجم نمونه منجر شود. 

2. در مورد کدام سؤال ها اکثر افراد پاسخ یکسان داده اند؟ سؤالاتی که دامنه تغییرات پاسخ های آن ها محدود است فایده ای برای تحلیل ندارند زیرا امکان تمایز سطوح مختلف گزینه ها را فراهم نمی آورد. همچنین این پرسش ها باعث می شوند تعداد موارد برخی از طبقات بسیار کم شده و در تحلیل مسئله ساز گردد به خصوص انجام تحلیل همبستگی را بسیار دشوار می کند. همچنین یکسانی پاسخ ها ممکن است به علت وجود خصوصیت «پاسخ یکدست موافق» باشد. این حالت هنگامی پیش می آید که از پاسخگو خواسته می شود به مجموعه ای از گویه ها، پاسخ موافق یا مخالف دهد، در این موارد برخی افراد ممکن است بدون توجه محتوای سؤال با همه آن ها موافقت نمایند. یک راه تشخیص این مشکل، طرح سؤالات کاملا متضاد و در نظر گرفتن تعداد افرادی است که با هردو نوع سؤال موافق بوده اند. 

3. کدام سؤال ها تکراری هستند؟ سؤال های تکراری می بایست در پرسشنامه نهای حذف شوند. می توان از طریق بررسی همبستگی دو گویه که برای سنجش مفهوم واحدی به کار می روند، سؤال های تکراری را شناسایی کرد. 

4. کدامیک از سؤال های باز را می توان بدون کاهش محتوای غنی پاسخ به صورت گویه درآورد؟ مثلا فرض کنید در سؤالی نوع قومیت افراد پرسیده می شود. بعد از گردآوری پاسخ ها مکن است بتوان پاسخ های داده شده را به چند گروه تقسیم بندی کرد و برای اطمینان از این که تمام موارد لحاظ شده است، گزینه ی «سایر» را نیز قرار داد. در صورت انجام چنین کاری سرعت کار افزایش خواهد یافت و اجرای تحقیق و تحلیل آن ساده تر خواهد بود. البته در مورد سؤالات بسته نیز گاه ممکن است با بررسی پاسخ ها در مورد ادغام برخی از گزینه ها و یا حذف تعدادی از آن ها، اقدام نمود. مانند پرسش مربوط به درآمد. 

5. آیا چارچوب نمونه گیری رسایی لازم را دارد؟ فرض کنید قرار است از لیست حقوق و دستمزد کارکنان کارخانه ای به عنوان پایه جهت انتخاب واحدهای نمونه استفاده شود. در این حالت ممکن است لیست به هر دلیلی به طور نامناسبی مرتب شده باشد. چنین مواردی را می توان از طریق پیش آزمون شناسایی نمود. 

6. تغییر پذیری جامعه مورد مطالعه چگونه است؟ همانطور که اشاره شد به منظور برآورد حجم نمونه اطلاع از واریانس صفت مورد نظر اهمیت زیادی دارد. به طوری که با افزایش تغییرپذیری جامعه در صفت مورد نظر حجم نمونه افزایش و با کاهش تغییرپذیری آن، حجم نمونه کم می شود. بنابراین با شناخت از واریانس جامعه موررد نظر می توان در برآورد حجم نمونه با دقت بیشتری تصمیم گیری نمود. 

7. هزینه و مدت احتمالی انجام بررسی اصلی و مراحل گوناگون آن چقدر است؟ اگر معلوم شود که انجام بررسی مدت زیادی به طول می انجامد یا هزینه آن زیاد است، بررسی مقدماتی می توان در تعین میزان کاهش در هزینه ها و زمان انجام بررسی کارساز باشد. 

8. آیا پرسشنامه دارای پایایی لازم است؟ یکی از اهداف اصلی پیش آزمون ارزیابی پایایی یا قابلیت اعتماد پرسشنامه می باشد. پایایی عبارت از پایداری اندازه گیری در زمان های مختلف است و با تکرار تحقیق نتایج چندان تغییر نمی کنند. ارزیابی پایایی از طریق آزمون های پایایی از جمله آلفای کرونباخ، روش بازآزمایی، روش کورد ریچاردسون ، دو نیمه سازی و ...، انجام می شود. 

بدون ارزیابی پایداری و قابلیت اعتماد پرسشنامه نمی توان به اجرای نهایی آن پرداخت. در صورتی که پیش آزمون مرحله دوم به خوبی انجام گرفته و اصلاحات لازم روی آن اجرا شده باشد، نیازی به تکرار آن نیست و می توان به گردآوری نهایی اطلاعات پرداخت، در غیر اینصورت انجام یک پیش آزمون دیگر ضروری است

فرمول کوکران و جدول مورگان برای تعیین حجم نمونه

فرمول کوکران و جدول مورگان برای تعیین حجم نمونه

برای تعیین حجم نمونه در تحقیقات از روشهای مختلفی استفاده می شود. دو روش متداول برای این کار استفاده از فرمول شارل کوکران و جدول مورگان است.

1. روش شارل کوکران

به منظور تعیین حجم نمونه ساده ترین روش استفاده از فرمول کوکران می باشد.
در فرمول کوکران:

n= حجم نمونه
N = حجم جمعیت آماری (حجم جمعیت شهر, استان,و...)
t  یا z = در صد خطای معیار ضریب اطمینان قابل قبول 
p = نسبتی از جمعیت فاقد صفت معین (مثلا جمعیت مردان)
q (1-p) =  نسبتی از جمعیت فاقد صفت معین (مثلا جمعیت زنان) 
= d درجه اطمینان یا دقت احتمالی مطلوب 
طبق فرمول بالا اگر بخواهیم حجم نمونه را با شکاف جمعیتی 5/0 (یعنی نیمی از جمعیت حایز صفتی معین باشند . نیمی دیگر فاقد آن هستند.
 معمولا p و q را 0.5 در نظر می گیریم. مقدار z معمولا 1.96  است. d می تواند  0.01  یا  0.05  باشد. 
در برخی از تحقیقات برای تصحیح حجم نمونه از فرمول تصحیح کوکران نیز در ادامه فرمول اصلی   استفاده می شود.

2. روش جدول مورگان:

زمانی که نه از واریانس جامعه و نه از احتمال موفقیت یا عدم موفقیت متغیر اطلاع  دارید و نمی توان از فرمولهای آماری برای براورد حجم نمونه استفاده کرد از جدول مورگان استفاده می کنیم. این جدول حداکثر تعداد نمونه را می دهد.

S:حجم نمونه، N:حجم جامعه  

N	S	N	S	N	S	N	S	N	S
10	10	100	80	280	162	800	260	2800	338
15	14	110	86	290	165	850	265	3000	341
20	19	120	92	300	169	900	269	3500	346
25	24	130	97	320	175	950	274	4000	351
30	28	140	103	340	181	1000	278	4500	351
35	32	150	108	360	186	1100	285	5000	357
40	36	160	113	380	181	1200	291	6000	361
45	40	180	118	400	196	1300	297	7000	364
50	44	190	123	420	201	1400	302	8000	367
55	48	200	127	440	205	1500	306	9000	368
60	52	210	132	460	210	1600	310	10000	373
65	56	220	136	480	214	1700	313	15000	375
70	59	230	140	500	217	1800	317	20000	377
75	63	240	144	550	225	1900	320	30000	379
80	66	250	148	600	234	2000	322	40000	380
85	70	260	152	650	242	2200	327	50000	381
90	73	270	155	700	248	2400	331	75000	382
95	76	270	159	750	256	2600	335	100000	384

مجموعه مقالات تخصصی در زمینه بازاریابی خدمات مالی

مجموعه مقالات تخصصی در زمینه بازاریابی خدمات مالی

ردیف	عنوان مقاله	نویسنده / نویسندگان
1	بکارگیری مدل QFD در بهبود ابعاد کیفیت خدمات و افزایش سطح رضایتمندی مشتریان بانکی	نادر خان زاده
2	بازاریابی خدمات بانکی مبتنی بر ارزش گذاری مشتری	دکتر علی معینی
		دکتر نفیسه بهرادمهر
		مهدی احراری
		سمیه خادم
3	اولویت بندی عوامل موثر بر رضایت و نارضایتی مشتریان از کیفیت خدمت بانکی	مهدی حقیقی کفاش
		نیلوفر احمدی
4	طراحی مدلی جهت تبیین سرعت پذیرش بانکداری اینترنتی	دکتر ابراهیم چیران
		دکتر محمد طالقانی
		یلدا رحمتی غفرانی
5	استفاده از مدل "وزن دهی تازگی، فراوانی، ارزش مالی"(WRFM) برای بخش بندی مشتریان بانکها بر اساس ارزش چرخه عمر آنها	بابک سهرابی
		دکتر امیر خانلری
		نصیبه آجرلو
6	اثر سنجی تبلیغات بانکها بر رفتارمشتریان	شهرام بزرگی
		دکتر نورالدین نوری
7	کیفیت خدمات مطلوب از دیدگاه مشتریان	منیره صالح نیا
		زهرا زارعی محمود آبادی
8	طراحی و تبیین مدل وفاداری مشتریان در صنعت بانکداری	سیدمحمد طباطبایی نسب
9	بـررسی تاثیـرگذاری بـازارگرایی و استراتژی بازاریابی بر عملکرد بانک‌ها	علی‌کاظم شیخیـان
		مسـلم اکبـری
		علی فتحی
10	بررسی کیفیت خدمت رسانی الکترونیک در بهبود ارتباط مشتری با سازمان	سید حسن حاتمی نسب
		حبیب زارع احمدآبادی
		رضا طالعی‌فر
11	تبلیغات شفاهی در بانکداری الکترونیکی	پیمان غفاری آشتیانی
		مریم عباسی
		پروانه چارستاد
12	بررسی عوامل تاثیر گذار در حفظ و جذب مشتریان یک بانک تجاری	علیرضا هادیان همدانی
		هادی احمدپور
13	بررسی عوامل موثر بر وفاداری مشتریان صنعت بانکداری	کیوان عبدلی
		صبرا فریدون فر
14	پذیرش خدمات بانکداری الکترونیکی از دیدگاه مشتریان بر اساس مدل تجزیه رفتار برنامه ریزی شده در بانکهای دولتی و خصوصی شهر تهران	دکتر منیژه حقیقی نسب
		فاطمه کلانتری
15	چالش ها و موانع فراروی بانکداری نوین در ایران	شمس الدین ناظمی
		علی میرابی
16	نقش هوش تجاری در بازاریابی خدمات بانکی	زهرا یمینی
		سارا یمینی
17	بازاریابی خدمات بانکی	وحید فرهادی چشمه مرواری
18	شناسایی و اولویت بندی عوامل مؤثر بر رضایت مشتریان بانکها	نبی اله دهقان
		کبری دهقان
19	Impact of Service Quality and Demographic Characteristics on Iranian Bank Customers Retention	آرزو پور میرزا
20	بررسی عوامل اثرگذار بر اعتماد مشتریان به روش های پرداخت از طریق موبایل	سمانه خاکسار
		یاسمن گیاهی
21	مقایسه ادراک ریسک مشتریان از روشهای مختلف پرداخت پولی و الکترونیکی (روی پایانه های پرداخت فروشگاهی)	مجتبی بهرامی
22	بازاریابی خدمات بانکداری الکترونیکی در ایران	بهزاد گنجه
23	توسعه باشگاه مشتریان بانک: ابزاری رقابتی برای جلب وفاداری مشتریان	محمد ناطق
		جعفر اسدی
24	تاثیر وفاداری به برند بر ارزش ویژه برند بانک از دیدگاه مشتریان کارت الکترونیکی	دکتر حسین گنجی نیا
		شیرین کاظمی راد
25	بررسی عوامل رفتاری موثر بر پذیرش بانکداری اینترنتی توسط مشتریان سیستم بانکی	حسین صفرزاده
		مجتبی فروتن
26	بررسی ویژگی های فردی کاربران و غیرکاربران خدمات بانکداری اینترنتی در ایران	بهناز پانی
		دکتر میراحمد امیرشاهی
27	نقش مدیریت نظام مند رضایت و شکایات مشتریان در مدیریت برند و موفقیت طرح های بازاریابی نظام بانکی	پژمان حق پناه
		نفیسه برخورداری
28	بررسی میزان رضایت مشتریان از کیفیت خدمات بانک اقتصاد نوین با استفاده از مدل کانو	مصطفی کاظمی
		شیما مهاجر
29	Customer Expectation and Perception of Service Quality in State-owned Banks in Tehran	علی سلیمانی بشلی
		ابوالفضل جعفری
		وجیهه طالبی
30	واکاوی نقش استعاره ها در رفتار مصرف کننده(رویکردی روانشناختی به کاربرد برند)	سمیه سادات مکّیان
		نجیب یلدیریم
31	عوامل انگیزشی موثر بر انتخاب برند ها در صنعت بانکداری	ابولقاسم ابراهیمی
		امین رودانی
32	کالبدشکافی تبلیغات بانکهاوارائه تکنیکهای مناسب برای ساخت تبلیغات جذاب بانکی	مهدی بنی اسدی
33	Critical Success Factors of Organization in adoption of e-banking business at the ENIAC-TECH	نیما وفایی
		ساناز بهرامی
34	بازاریابی ارتباطی ؛ تاثیر هوش عاطفی(هیجانی) و اعتماد بر عملکرد بانکها	جواد زارع پور
		حبیبه مرتضی نژاد
35	نقش خدمات نوین بانکی در جذب مشتریان جدید مطالعه موردی: دستگاه های پایانه فروش (POS)	دکتر سعید سعیدا اردکانی
		محمد باقرزاده
36	ارائه مدل توسعه یافته RFM برای بخش بندی مشتریان در ارائه خدمات بانکی	نگار رستگار
		رضا باقری اصل
37	بررسی روابط بانکی SME ها با تمرکز بر بانکداری الکترونیکی	مریم ساکی
		محمد حقیقی
		مصطفی میرزاخانی
38	ارزیابی نقش و تاثیر استراتژی بازاریابی رابطه مند بر وفاداری مشتریان درموسسات مالی و اعتباری انصار در ایران	تورج صادقی
		احمد زنده دل
		فاطمه کرانی
39	تحلیل حساسیت گرادیانی عوامل موثر برافزایش کشش مشتریان از بانکهای دولتی به بانک های خصوصی	احسان رسولی نژاد
40	تأثیرعوامل رفتاری کارکنان بانکها بر رضایت مشتریان	بهرام سیدین
41	استراتژی های نوین در بازاریابی خدمات بانکی	نازنین شاه رجبیان
42	بررسی نقش بازاریابی رابطه مند در بهبود ارائه خدمات بانکی	شبنم نعمتی پور
43	سنجش کیفیت خدمات شعب بانک اقتصاد نوین	علی لطفی
44	رتبه بندی معیارهای اعتبارسنجی مشتریان بانکی با رویکرد دلفی	سید رضا موسوی
45	استفاده از Contact & Call Center جهت تامین و ارزیابی رضایتمندی مشتریان و مدیریت ارتباط با مشتریان CRM	سمیرا ظهیری
		ساناز بهرامی
46	ارزش نشان تجاری در صنعت بانکداری	سید رضا جلال زاده
		مهناز اختیاری
47	جایگاه مسئولیت اجتماعی در عملکرد بازاریابی بانک ملت	احمدرضا اخوان صراف
		پرویز معینی فرد
		مجید آراسته
48	بخش بندی مشتریان خدمات بانکی براساس منافع مورد انتظار مشتری	فرشید حسینی
		حمید رضا نجف‌پور
		محمد خدمتی
		حمیدرضا یزدانی
		مهرداد استیری
49	بررسی نقش طراحی وبسایت بانک ها در ارائه خدمات به مشتریان	دکترمنصور امین لاری
		مهدی داداش زاده
		فاطمه امیری
50	بررسی تاثیر جنسیت بر میزان وفاداری مشتریان با استفاده از رویکرد بازاریابی رابطه مند	مهدی بنی اسدی
51	بررسی مدل تصمیم گیری و رفتار مصرف کنندگان اینترنتی	دکتر محمد حقیقی
		محمد صفری کهره
52	ارزیابی رضایت سهامداران از سرمایه گذاری در بورس اوراق بهادار با استفاده از رویکرد فازی	یوسف تقی پوریان
		محمد جواد تقی پوریان
		سید جواد مرتضوی
		محمد مهدی پورپاشا
53	The Expectation and Perception of Private Banks Customers Regarding to Service Quality -SERVQUAL	علی سلیمانی بشلی
		وجیهه طالبی
54	اندازه گیری میزان رضایتمندی کاربران نهایی از خدمات بانکداری الکترونیکی	دکتر محمد حقیقی
		ابراهیم قارلقی
		فاطمه نیکبخت
55	ارتباط ابعاد ارزش ویژه برند و عملکرد شرکت های بیمه در فروش بیمه بدنه خودرو بر اساس مدل CBBE	محمدکاظم کشورشاهی
		مهسا رستگار
56	تاثیر ارزش مشتری بر وفاداری مشتری در قلمرو بانکداری ایران	ندا جمهری
		دکتر حسن جوانشیر
		دکتر سعداله ابراهیم نژاد
57	تدوین و اولویت بندی طرحهای راهبردی موسسات خدمات مالی در مدل BSC به کمک FQFD و ZOGP	علی عطافر
		مهدی پورمصطفی
		مهدی خلیلی بندپی
58	مشتری گرایی منشاء نوآوری در خدمات بانک	دکتر حسین محمد پورزرندی
		حسن نصیری قیداری
59	مدیریت بازاریابی در شرکت های بیمه: توسعه یک مدل مفهومی	مرتضی رجوعی
60	فرآیندها و مکانیزم های ایجاد و حفظ مزیت رقابتی پایدار	المیرا ذبیحی لهرمی
61	ارائه یک مدل هوشمند ارزیابی عملکرد راهبردی موسسات مالی با استفاده از روش فازی و کارت امتیازی متوازن (BSC)	فرشته السادات میرجلالی
		رضا عبداله زاده
		محمد رضا کریم
62	راهکارهای بهبود فرایند بازاریابی بیمه در ایران	علی سلیمانی بشلی
		وجیهه طالبی
63	بررسی تأثیر بازاریابی رابطه ای بر اعتماد و وفاداری مشتریان	دکتر مهدی کاظمی
		غلامرضا خجسته
64	سوگیری نسبت به بازار و عملکرد با تأکید بر اهمیت راهبرد سازمانی	حبیبه مرتضی نژاد
		جواد زارع پور
65	Designing Customer Loyalty Model in Iran Insurance Industry	محسن مرادی
		محمد موسوی
		بهناز علیمردانی
66	صنعت بیمه و نقش آن در توسعه راهبردی بازارهای مالی ایران	فرشته السادات میرجلالی
		رضا عبداله زاده
67	جایگاه یابی استراتژیک و شناسایی منابع دستیابی به مزیت رقابتی پایدار	منیره صالح نیا
68	بررسی تاثیر ارزش ویژه نام و نشان تجاری بر تداوم و ترویج ارتباط مشتریان در صنعت بانکداری	بلقیس باورصاد
		حسام الدین توان بخش
		بهزاد علی آبادی
69	نقش مشتری مداری و بازاریابی در بانکداری نوین	امیر صفری
70	رویکردی نوین درایجاد مزیت رقابتی پایدار در خدمات بانکی	بهارک سفیدگران
		اصغر اسدی
		یوسف رضایی
71	ارتباط مدیریت تجربه مشتری(CEM) با بهره وری سازمانی در دفاتر بیمه	دکتر مهرداد محرم زاده
		هاجر محمدی آلاگوز
72	شناسایی واولویت بندی عوامل مؤثر برجذب مشتری از طریق دستگاه های ATM	محمد همتی
		مهسا شاه حسینی
		مجتبی جاوید نیا
73	عوامل موثر بر انتخاب کانال دریافت خدمات بانکی مشتریان	جواد عباسی
		آذر درویشی
74	سنجش رضایتمندی مشتریان از کیفیت خدمات با استفاده از مدل کانو- سروکوال	هادی مرادی
		امین همتی
75	شناسایی و رتبه­بندی راهبردهای جذب منابع در شبکه بانکی کشور	محمود جعفرپور
		مرتضی فیاضی
76	ارزیابی پرتفوی شرکت « بیمه ایران» با استفاده از ماتریس جنرال الکتریک	مسعود منطقی پور
		شیرین شایسته
77	اولویت بندی موانع اجرای استراتژی های بازاریابی با به کارگیری QFD و FAHP	حسین رضایی
		مهدی پورمصطفی
		مهدی خلیلی
78	بانکبیمه؛ رویکردی جدید برای بازاریابی خدمات مالی در ایران	ایمان ارسطو
		سمیه هادیان
79	بررسی تأثیر عناصر منتخب آمیخته بازاریابی خدمات بر ارزش ویژه نام و نشان تجاری بانک ملّت	زینب اسمعیلی
80	مدل مفهومی توسعه محصولات جدید مالی	دکترعلی سعیدی
		فرزانه بیک زاده عباسی
81	بررسی تطبیقی بانک‌ها و تعاونی‌های اعتبار جهت اتخاذ استراتژی‌های انتخاب بازار با تکنیک‌های MADM	علیرضا نصرتی
		فاطمه تکلوی ورنیاب
82	نقش سامانه اعتبارسنجی در تحقق راهبردهای بازاریابی خدمات اعتباری بانکها	دکتر محمدجلیلی
83	شناسایی عوامل موثر بر توسعه بانکداری الکترونیک با استفاده از آنتروپی شانون	دکتر مسعود کیماسی
		مهدی باباصادقیان
84	مقایسه پذیرش تکنولوژی بانکداری اینترنتی بین مشتریان بانکهای ملی و سامان	علی ثریایی
		سید علی سجادی
		سیده مرضیه سجادی
85	بررسی متغیرهای موثر بر پذیرش تکنولوژی بانکداری اینترنتی توسط مشتریان	پریسا سپهری
86	نقش خودباوری، آموزش و دیدگاه فردی در پذیرش معاملات آنلاین سهام توسط سرمایه گذاران	تاناز صلاحش
87	بررسی تأثیر ریسک و عدم اطمینان ادراک شده ی مشتریان بر میزان استفاده از بانکداری اینترنتی	محسن مرادی
		احمد زنده دل
		زهراسرجانیان
88	توسعه تفکر راهبردی و هوشمندی تجاری در مؤسسات خدمات مالی	الهه افشارپور
89	شناسایی مشتریان هدف برای به کارگیری استرات‍‍ژی بازاریابی مستقیم در بانک با استفاده از داده کاوی	عباس نامدار علی آبادی
		حسنعلی آقاجانی
		رمضان غلامی
		سوده نامدار علی آبادی
90	بررسی میزان تاثیر سودمندی اطلاعات حسابداری مدیریت در بازاریابی استراتژیک منابع مالی در خدمات بانکی	محمود جعفرپور
91	مطالعه تاثیر تبلیغات بر ارزش ویژه برند	مصطفی قاضی زاده
		علی سلیمانی بشلی
		وجیهه طالبی
92	تاثیر مدیریت ارتباط با مشتری در بهبود کسب و کار صنعت بیمه	علی سلیمانی بشلی
		وجیهه طالبی
93	ارائه مدل ترجیحات مشتریان در انتخاب بانک دولتی	سجاد رضاییان
		زهرا کریمی
94	بررسی مقایسه ای انگیزه های جذب مخاطب در تبلیغات بازرگانی تلویزیونی بانک های ملت و پارسیان	دکتر محمد رضا رسولی
		شهره پلنگی
95	ترکیب الگوریتم ژنتیک و مدل معادله ساختاری به منظور بررسی رویه های منابع انسانی بر عملکرد سازمانی جهت ایجاد مزیت  رقابتی پایدار برای بانک ها و موسسات مالی	مرتضی اشهر
		سعید سعیدا اردکانی
		سید حسام الدین انوار
96	تبیین نقش کیفیت خدمات آنلاین در بانکداری اینترنتی و تأثیر آن بر رضایتمندی مشتریان	امیر رضا عبداله پور
		میثم کاویانی
97	بررسی سیستم مدیریت ارتباط با مشتری در نظام بانکی ایران	دکتر علیرضا شهرکی
		محسن چهکندی
		علیرضا ملاشاهی
98	شناسایی عناصر اثر گذار آمیخته بازاریابی خدمات بر انتخاب یک بانک خصوصی	احمدرضا جزائری نوش آبادی
99	نقش هوش تجاری در کسب مزیت رقابتی و سودآوری در صنعت بیمه	مریم سادات حاج اکبری
		راضیه قیاسی
100	کانال توزیع بانک بیمه در بازار خدمات مالی جهانی و بررسی عملکرد آن در فروش بیمه های عمر	محمد عاملی
		حمیدرضا ایوبی مبرهن
101	فرآیندهای ایجاد و حفظ مزیت رقابتی پایدار در مؤسسات خدمات مالی: موردکاوی OTP	سید میثم گرامیان
102	بررسی عوامل مؤثر بر تجهیز منابع در شعب بانک رفاه شهر اصفهان	حجت الله حبیبی پور
		سعید دائی کریم زاده
		صمد خانی
		سعید صالحی زاده
103	قالب راهبردی بنگاه های مالی زنجیره محور الکترونیک با رویکرد هوش تجاری	محمد رضا هراتی نیک
		مونا بخارائی نیا
		علیرضا هاشمی گلپایگانی
		مهدی شجری
104	بررسی خدمات وفادارسازانه مشتریان بنگاههای مالی در راستای کسب مزیت رقابتی	مهدی گائینی
		حمیدرضا ایرانی
105	بررسی رابطه بازاریابی داخلی و کیفیت خدمات در صنعت بانکداری	امین رضا کمالیان
		سید ایمان هاشمی مقدم
		حمید رضا رضوانی
		محمد صادق خاکسار
106	رتبه بندی بندی بانکهای دولتی از دیدگاه مشتریان با استفاده از تکنیک PROMETHEE	سعید صفری
		علی سلیمانی بشلی
		رضا باروتیان
107	شناسایی و رتبه بندی عوامل موثر بر وفاداری مشتریان در بانک های خصوصی استان خوزستان	محمدمهدی بهرام زاده
		سمیه شوکتی مقرب
108	بررسی عوامل مؤثر بر موفقیت شعب بانک در تجهیز منابع مالی	دکتر هاشم آقازاده
		مهین ذوالفقاری
109	مطالعه الزامات بانکداری الکترونیکی مشتریان بانک ملی شهر همدان	دکتر عباس صمدی
		محمد مهدی ملکیان راغب
110	افسانه بازاریابی در نظام بانکداری (آیا بانکداران به آنچه که می گویند، عمل می کنند؟)	علی سلیمانی بشلی
		وجیهه طالبی
111	بازاریابی خدمات بانکی و فناوری اطلاعات (تجزیه و تحلیل تاریخی دوره بعد از سال 1970)	غلامعباس افشار
		علی سلیمانی بشلی
112	نقش کارکنان در افزایش رضایتمندی و ماندگاری مشتریان بانک ها	غلامعباس افشار
		مسعود سلیمانی

پایگاه مقالات تخصص

روش تجزیه و تحلیل داده ها

یکی از مشکلات عمده دانشجویان حتی در مقاطع ارشد و دکترا و علیرغم گذراندن درس روش تحقیق این است که واقعا نمی دانند با داده های خود باید چه کار کنند و چطور آن را تحلیل کنند و چگونه به یک جمع بندی کلی دست یابند.

برای افرادی که ابزار جمع آوری داده آنها پرسشنامه می باشد و از طیف لیکرت استفاده می نمایند یک متدولوژی مناسب ارائه نمایم که چندین پایان نامه با موفقیت و با این روش هدایت شده اند. امیدوارم مفید و مثمر ثمر قرار گیرد و انشالله دوستان در منابع پایان نامه خویش نیز به آن ارجاع دهند تا موجب توسعه و نشر علم گردد.

یادآوری 1:

در ابتدا یادآور می شوم بر مبنای مطالعات در ادبیات آماری، انتخاب حجم نمونه به عواملی مانند کمی یا کیفی بودن متغیر، اسمی، ترتیبی یا عددی بودن آن، حجم جامعه و نوع توزیع آماری جامعه بستگی دارد. پس اگر متغیر های مورد مطالعه شما دو شرط داشته باشد یعنی اولا از طریق تحقیق پرسشنامه ای با طیف پنج گزینه ای لیکرت (متغیر کیفی اسمی) مورد مطالعه قرار گیرد و ثانیا حجم جامعه آماری شما کم می باشد از فرمول زیر برای بدست آوردن حجم نمونه استفاده کنید:

در اینجا n حجم نمونه مورد نیاز (حداقل تعداد پرسش شوندگان)، N حجم کل جامعه آماری شما، α سطح اطمینان 95% ، P نسبت موفقیت و d خطای اندازه گیری قابل قبول می باشد که معمولا در تحقیق  5 درصد در نظر گرفته می شود. به عبارتی با این حجم نمونه که از این فرمول محاسبه می شود صحت اطلاعات در سطح اطمینان 95% و خطای 5 درصد قابل صحت و اعتبار خواهد بود.

در این رابطه p نسبت موفقیت است. مقدار p را مانند واریانس از اطلاعات گذشته یا از پیش آزمون به دست می‌آوریم و اگر هیچ یک از این ها مقدور نباشد، مقدار آن را 0.5 در نظر می‌گیریم. زیرا بیشترین مقدار واریانس برای نسبت وقتی است که P معادل 0.5 باشد.

یادآوری 2:

حال که متوجه شدید حداقل پاسخ دهندگان مورد نیازتان چه تعداد می باشد، باید پرسشنامه را تهیه نموده، توزیع مقدماتی آن را انجام دهید و سپس کنترل کیفیت نماید.

چنانچه در زمینه تهیه پرسشنامه و یا در زمینه کنترل کیفیت آن (محاسبه اعتبار و روائی (Validity)، پایائی (Reliability) آن) مشکلی دارید به مطلبی که در همین وبلاگ با عنوان پرسشنامه تهیه شده است مراجعه کنید.

روش تجزیه و تحلیل داده ها:

پیشنهاد می نمایم به منظور پایبندی به اصول شناخت توصیفی و تحلیل و اجتناب از پیش داوری و به منظور تجزیه و تحلیل داده ها از الگوی جامع زیر تبعیت کنید:

این روش شامل دو بخش است که هر بخش شامل سه زیر بخش است که در کل و با هم یک الگوی جامع را ارائه می نماید:

بخش اول: توصیف داده ها (Data Description)

بخش دوم: تحلیل داد ها (Data Analysis)

در بخش توصیف داده ها چه کنیم؟

در این بخش سه اقدام اساسی صورت می گیرد:

الف) توصیف ویژگی های عمومی پاسخگویان

ب) کالبد شناسی متغیر های اصلی

ج) گروه بندی بر اساس ویژگی های عمومی پاسخگویان

در بخش تحلیل داده ها چه کنیم؟

در این بخش سه اقدام اساسی صورت می گیرد:

الف) تحلیل همبستگی

ب) تحلیل رگرسیون

ج) تحلیل مسیر

توصیف داده ها

در این بخش صرفا به توصیف داده های گرد آوری شده و تبیین ساختار یافته پاسخ های پرسش شوندگان و گروه بندی اطلاعات واصله بر اساس ویژگی های عمومی آن می پردازیم که همانطور که اشاره شد شامل سه بخش زیر می باشد:

الف) توصیف ویژگی های عمومی پاسخگویان

این قسمت شامل مطالعه توزیع فراوانی پاسخگویان از نظر جنس، سن، وضعیت تحصیلات، رشته تحصیلی، سنوات خدمت، وضعیت استخدامی و پست سازمانی و … است

ب) کالبد شکافی متغیر های اصلی

این قسمت شامل توصیف گویه های هر متغیر مورد استفاده در تحقیق با استفاده از آمار توصیفی (میانگین و انحراف معیار) و سنجش آنها با طیف پنج تائی و بررسی تطبیقی شاخص ها می باشد.

ج) گروه بندی بر اساس ویژگی های عمومی پاسخگویان

در این بخش بررسی جداگانه هر یک از ویژگی های عمومی مانند نظر جنس، سن، وضعیت تحصیلات، رشته تحصیلی، سنوات خدمت، وضعیت استخدامی و پست سازمانی و … با متغیر های تحقیق (اعم از مستقل و وابسته) و از طریق آمار های توزیع پراکندگی (میانگین و انحراف معیار) و دریافتی خروجی تحلیلی برای آنها صورت می پذیرد.

مثال:

فرض کنید ما در حال سنجش یک متغیر وابسته (Y) از طریق 5 متغیر مستقل (X1,X2,X3,X4,X5) هستیم.

Y=f(X1, X2, X3, X4, X5)

فرض کنید بین 70 نفر پرسشنامه توزیع شده است و شما به منظور سنجش X1 پنج سوال و به منظور سنجش X2 سه سوال و به منظور سنجش X3 چهار سوال و به منظور سنجش X4 یک سوال و به منظور سنجش X5 نیز دو سوال و به منظور سنجش Y نیز سه سوال در پرسشنامه طراحی کرده اید. یعنی جمعا 18 پرسش در پرسشنامه دارید و علاوه بر این 18 پرسش از پرسش شونده 5 سوال در مورد جنس، سن، سطح تحصیلات، رشته تحصیلی و پست سازمانی وی پرسیده اید.

حال پاسخ این 23 سوال را در مورد این 70 نفر وارد نرم افزار SPSS کنید و از خروجی های متنوع و مختلف آن بهره برداری های زیر را نمائید:

گام نخست: 

در بخش توصیف ویژگی های عمومی طی جداولی فراوانی و درصد فراوانی و نمودار های مرتبط با آن را برای 5 صفت مذکور و جداگانه مشخص نماید و در مورد سطح تحصیلات یا سن ابتکار به خرج داده و مثلا سن را گروه بندی نموده و بعد جداول مربط به آن را تهیه کنید.

گام دوم:

در بخش کالبد شناسی متغیر های اصلی به سراغ X1 تا X5 و Y بروید. در این بخش توصیه می شود، برای تبیین دقیق تر متغیر های تحقیق، این متغیرها (مستقل و وابسته) به شرح زیر با دامنه تغییرات 2 تا 2- رتبه بندی گردد. این کار توصیف را آسانتر می نماید. پیشنهاد من توصیف متغیر ها بر اساس طیف هفت تائی و به شرح زیر می باشد.

عنوان طبق فاصله امتیازات

کاملا قوی: 1.34 تا 2

قوی: 0.68 تا 1.33

نسبتا قوی: 0.01 تا 0.67

متوسط = صفر

نسبتا ضعیف: 0.01- تا 0.67-

ضعیف: 0.68- تا 1.33-

کاملا ضعیف: 1.34- تا 2-

یاد آوری3:

شما برای هر پرسش از طیف 5 تائی لیکرت استفاده نموده اید و در SPSS به هر طیف مانند تقسیم بندی زیر عددی را تخصیص داده اید:

کاملا موافقم (2)

موافقم (1)

نظری ندارم (0)

مخالفم (1-)

کاملا مخالفم (2-)

پس میانگین 70 پاسخ در مورد پرسش مثلا 16 عددی را تولید می کند که در یکی از هفت طبقه بندی فوق قرار می گیرد. البته فراموش نکنید اگر 5 سوال جواب نهائی متغیر X1 را تشکیل می دهند شما باید به شرط برابری وزن 5 سوال میانگین وزنی این 5 سوال را برای X1 لحاظ کنید.

حالا مشخص کنید که اولا هر یک از متغیر های X1 تا X5 و Y میانگین امتیاز و انحراف معیارشان چقدر است و در کدام طبقه بندی فوق قرار می گیرد و ثانیا جدول زیر را تهیه و تحلیل کنید.

توزیع فراوانی طبقات مربوط به سنجه های تشکیل دهنده شاخص X1

- در بخش گروه بندی بر اساس ویژگی های عمومی پاسخگویان از تکنیک زیر استفاده نمائید:

یک جدول مشابه زیر تهیه کنید. توجه کنید برای 5 صفت مذکور مانند جنس اینکار باید به تفکیک صورت پذیرد.

ارزش امتیازات شاخص های اصلی تحقیق برای پاسخگویان به تفکیک جنسیت

حال فرض کنید اطلاعات جدول حاکی از آن است که، میانگین امتیاز شاخص X1 در مردان 0.75 و در زنان 0.82 می باشد. اما سوال این است که آیا برتری این عدد حاکی از برتری شاخص X1 گروه زنان نسبت به گروه مردان می باشد؟ پاسخ این مهم را صرفا می توان با آزمون های آماری داد.

به منظور بررسی معنا دار بودن تفاوت میانگین هر یک از شاخص ها در دو گروه زن و مرد از آزمون مقایسه میانگین Independent- Sample T-Test استفاده نمائید و نتایج آن در سطح اطمینان 95% تحلیل کنید.

مقدار Sig را در آزمون برابری واریانس Levene’s از خروجی های SPSS برای این شاخص استخراج کنید. فرض منید عدد 0.675 شده است

Sig.=P-value=0.675>0.05=∝

چون مقدار P-Value که مربوط به واریانس است از α بزرگتر شده است، پس برابری واریانس ها رد نمی شود. لذا به P-Value سطر اول نگاه کنید. فرض کنید این عدد 0.750 شده است.

Sig(2-taild)=P-value=0.750>0.05=∝

پس تائید می شود که میانگین شاخص X1 در دو گروه زنان و مردان تفاوت معنا دار آماری وجود ندارد.

گواه دیگر برای این مدعا عدد نشان داده شده در ستون (95% Confidence Interval of the Difference) می باشد، که شامل صفر می باشد و لذا فرض H0 تائید می شود. گواه سوم بر این موضوع مقدار آماره t می باشد که اگر از 2 بزرگتر باشد، تفاوت معنا دار خواهد شد که در اینجا (مثال ما) کوچکتر از 2 می باشد.

یادآوری 4:

شما در این بخش فقط داشتید در مورد تفاوت مثلا میانگین شاخص X1 در دو گروه زن و مرد بررسی انجام می دادید اما اگر بخواهید بدانید بین میانگین شاخص X1 در سه گروه سنی (24-29) و (30-35) و (36-41) سال تفاوت معنادار آماری وجود دارد یا خیر یعنی بیش از دو گروه را مقایسه نمائید مجبور هستید از روش زیر استفاده کنید:

نظر به اینکه در این بخش با بیش از دو گروه جهت مقایسه آزمون آماری مقایسه میانگین مواجه می باشیم روش آزمون مقایسه میانگین Independent- Sample T-Test قابل استفاده نمی باشد و بایستی از آزمون آنالیز واریانس یک طرفه (One-Way ANOVA) استفاده نمائیم. نتایج این آزمون را به کمک SPSS در سطح اطمینان 95% استخراج کنید. در این آزمون که با آزمون Post Hoc نیز ترکیب شده است، فرض H0 برابری میانگین هر شاخص در تمامی گروه های سنی مختلف و فرض H1 تفاوت معنا دار این میانگین ها خواهد بود.

نحوه استنباط آماری آزمون ANOVA یا همان Analysis of Variance برای شاخص X1 به شرح زیر می باشد:

مقدار Sig را در نظر می گیریم. فرض کنید 0.02 است

Sig.=P-value=0.02<0.05=∝

چون مقدار P-Value از α کوچکتر شده است، پس فرض H0 رد می شود و اختلاف معنی دار است.

اینکار را برای مابقی شاخص ها هم تکرار کنید. کار شما در توصیف با یک جمع بندی زیبا و برقراری ارتباط بین قسمت های مختلف به اتمام خواهد رسید و وارد مرحله تحلیل می شوید

تدوین پرسشنامه

قبل از تدوین پرسشنامه باید بدانیم به دنبال چه نوع اطلاعاتی هستیم و پرسش­هایی متناسب با آن محتوا را تدوین کنیم. به طور کلی به لحاظ محتوایی در یک پرسشنامه، پنج نوع پرسش وجود دارد.

1ـ پرسش­های زمینه­ای یا خصیصه­ ها: این پرسش­ها  برای کسب اطلاع از خصوصیات پاسخگو است، پرسش­هایی در مورد جنس، سن، شغل، قومیت، مذهب و ... در این گروه جای می­گیرند. این پرسش­ها در پرسشنامه بیشتر در نقش متغیرهای مستقل ظاهر می­شوند.

2ـ پرسش­های رفتاری: این پرسش­ها برای اطلاع از رفتارها و فعالیت­های پاسخگویان مناسب است،  چراکه رفتار پاسخگو مد نظر است و در صدد کشف فعالیت­های آنها هستیم. پرسش­هایی نظیر (روزی چند ساعت از برنامه­ های تلویزیونی استفاده  می­کنید؟، آیا در فعالیت­های محلی شرکت می­کنید؟ و ...)

3ـ پرسش­های اعتقادی: کانون توجه این پرسش­ها تعیین چیزی است که پاسخگو آن را درست می­داند. مثلاً (به نظر شما مشارکت محلی تا چه اندازه بر توسعه محلی تاثیر دارد؟، تا چه حد موافق هستید: مسئولین در توسعه محلی نقشی ندارند؟ و ...) در این پرسش­ها به دنبال سنجش اعتقادات و باورهای شخصی پاسخگو می­باشیم، باورهایی که ذهن پاسخگو وجود دارد و با آنها زندگی می­کند.

4ـ پرسش­های نگرشی: کانون توجه این پرسش­ها تعیین چیزی است که پاسخگو آن را مطلوب می­داند. مثلاً (به نظر شما شهروندان محله باید در فعالیت­های محلی شرکت کنند؟، آیا مسئولین محلی موظف به تشویق مشارکت محلی شهروندان هستند؟     و ...) در این پرسش­ها از پاسخگو درخواست می­شود شرایط مطلوب و آرمانی را تعیین کنند و و به دنبال تعیین میزان  اعتقادات و باورهای شخصی آنها نیستیم.

5ـ پرسش­های دانشی: این پرسش­ها به دنبال ارزیابی و سنجش دانش و آگاهی پاسخگو می­باشد. در مطالعاتی نظیر سواد رسانه­ای، سواد انرژی، مطالعات فرهنگ سازمانی بیشتر از این نوع پرسش­ها استفاده می­کنیم.

نکته مهم! با سنجش رفتار و دانش نمی­توان به نگرش­ها و اعتقادات پاسخگویان رسید. حالا با یک مثال در حوزه دینداری به بررسی پرسش­ها می­پردازیم.

مثال­هایی از انواع پرسش­ها در زیر آمده است.

پرسش زمینه­ای	شما پیروی چه دینی هستید؟
	اسلام	زرتشت	مسیحی	یهودی	سایر

پرسش رفتاری	در هفته چند بار در نماز جماعت شرکت می­کنید؟
	هر روز	سه یا چهار روز	یک یا دو روز	به ندرت	اصلاً

پرسش اعتقادی	مسلمان کسی است که اصول اسلامی را رعایت کند؟
	کاملاً موافق	موافق	بی­نظر	مخالف	کاملاً مخالف

پرسش نگرشی	میزان موافقت: آیا مذهبی­ها موظف به نهی از منکر هستند؟
	کاملاً موافق	موافق	بی­نظر	مخالف	کاملاً مخالف

پرسش دانشی	کدام یک از موارد زیر جزء اصول دین نیست؟
	توحید	نبوت	امامت	حج	معاد

شکل پرسش­ها

پرسش­ها به سه شکل بسته، باز و نیمه بسته می­باشد. پرسش بسته با گزینه­های تحمیلی پرسشی است که در پاسخ به آن چند گزینه ارائه شده و پاسخگو باید یک یا چند گزینه را انتخاب کند. پرسش باز، پرسشی است که پاسخگو با اختیار کامل به پرسش­ها پاسخ می­دهد و پرسش نیمه بسته ترکیبی از دو پرسش است در این پرسش به پاسخگو گزینه­ هایی ارائه می­شود و در ضمن به اختیار داده می­شود پاسخ مد نظر خود را اعمال کند.

پرسش باز: مثال، مهمترین مشکل فعالیت­های جمعی در میان شما چیست؟

پرسش نیمه بسته: مثال، اوقات فراغت خود را در آخر هفته چگونه سپری می­کنید؟

تماشای تلویزیون         دید و بازدید          مطالعه          سایر موارد؟ ...............................................

پرسش­های بسته: پرسش­های بسته که بخش زیادی از پرسش­نامه را پر می­کند دارای اشکال مختلفی می­باشد که عبارتند از:

سوالات مدرج یا طیفی به صورت طیف سه­ تایی، طیف پنج­ تایی و طیف هفت­ تایی می­باشد. کاربرد نوع طیف بستگی به تعداد نمونه آماری و آزمون­های آماری دارد، برای مثال اصولاً برای نمونه آماری کم از طیف سه­ تایی استفاده و برای نمونه آماری خیلی زیاد از طیف هفت­ تایی استفاده می­کنند، با این حال طیف پنج­ تایی در پایان­ نامه­ های دانشجویی با نمونه آماری 250 تا 600 ، استفاده می­شود. استفاده از آزمون­های خاصی مستلزم داشتن پاسخگویان کافی به طیف­ ها باشد. برای مثال اگر نمونه آماری 100 پاسخگو باشد و از طیف هفت­ تایی استفاده شود احتمال پاسخگویی به هر یک از درجات طیف 14 پاسخگو می­باشد (100 تقسیم بر 7) که امکان کاربرد آزمون­های خاصی را از ما می­گیرد. نمونه­ هایی از طیف­های پنج­ تایی:

کاربرد	5	4	3	2	1
باور­ها و اعتقادات	کاملاً موافق	موافق	تا حدودی	مخالف	کاملاً مخالف
باورها و اعتقادات	خیلی زیاد	زیاد	متوسط	کم	خیلی کم
فعالیت­ها	خیلی زیاد	زیاد	تا حدودی	کم	خیلی کم
فعالیت­ها	همیشه	اکثر اوقات	بعضی اوقات	به ­ندرت	اصلاً
فعالیت­ها	همیشه	اغلب	گاهی	به ­ندرت	هرگز
فعالیت­ها	روزانه	هفتگی	ماهانه	فصلی	سالانه
مهارت­ها	عالی	خوب	متوسط	کم	ندارم
توانایی	عالی	خوب	متوسط	ضعیف	نمی­توانم

نظر شما در مورد این جمله	رسانه­ ها درصدد ترویج هویت ملی هستند؟
	کاملاً موافق	موافق	تا حدودی	مخالف	کاملاً مخالف

میزان موافقت شما با این جمله	رسانه­ها درصدد ترویج هویت ملی هستند؟
	خیلی زیاد	زیاد	تا حدودی	کم	خیلی کم

ـ پرسش افتراق معنایی

این شیوه حاوی صفاتی متضاد است که معرف دو قطب یک پیوستار است که در آن از پاسخگو خواسته می­شود بر روی یکی از درجات پیوستار علامت بزند.

شورای اسلامی شهر خود را چگونه ارزیابی می­کنید؟ روی پیوستار علامت بزنید.
وابسته به شهرداری	1	2	3	4	5	6	7	8	9	استقلال عمل
فعالیت غیر مشارکتی	1	2	3	4	5	6	7	8	9	فعالیت مشارکتی
عدم کارایی فعالیت	1	2	3	4	5	6	7	8	9	اثربخشی فعالیت
عدم دسترسی	1	2	3	4	5	6	7	8	9	دسترسی

نکته!

ـ از مدرج فرد یعنی پنج تایی، هفت­ تایی، نه تایی استفاده کنید.

ـ برای سهولت تحلیل، معانی مثبت و منفی را در یک ستون بیاورید.

ـ دقت کنید دو کلمه به لحاظ معنایی متضاد هم باشند.

ـ پرسش مشروط

پرسش مشروط اشاره به داشتن یا نداشتن یک صفت دارد، اگر پاسخگویی صفت مورد نظر را نداشت به سوالات دیگر راهنمایی می­شود. برای مثال

12ـ با اعضای خانواده به چه زبانی صحبت می­کنید؟

با کدام یک از اعضای خانواده به زبان محلی صحبت می­کنید؟ تمام اعضای خانواده   پدر و مادر بزرگ     پدر و مادر آیا با آشنایان به زبان محلی صحبت می­کنید؟ بلی       خیر لطفاً به سوال 13 رجوع کنید.

ـ پرسش فهرستی

در این پرسش فهرستی از گزینه­ ها در اختیار پاسخگو قرار داده می­شود و از وی خواسته می­شود تا گزینه­ هایی را انتخاب کند. برای مثال

برای دریافت خبر، از کدام یک از رسانه­ های زیر استفاده می­کنید؟

تلویزیون       رادیو     روزنامه      اینترنت    ماهواره       تلتکس

ـپرسش رتبه­ بندی یا اولویت بخشی

در این پرسش از پاسخگو درخواست می­شود تا گزینه­ ها را برحسب یک صفت خاص اولویت بندی یا رتبه­ بندی کند. برای مثال

رسانه ­های زیر را به لحاظ «اعتبار خبر» از 1 تا 6 رتبه بندی کنید.

تلویزیون       رادیو     روزنامه      اینترنت    ماهواره       تلتکس

ـ پرسش مقایسه زوجی

در این پرسش مجموعه ای از واحدها به صورت دو به دو مقایسه می­شوند و از جمع نمرات آنها به نتیجه کلی در زمینه برتری یکی بر دیگری می­رسیم. مثال، لطفاً از میان دو نوع کنسرو گزینه برتر را انتخاب کنید.

1ـ  کنسرو ب    کنسرو الف

2ـ کنسرو ج       کنسرو ب

3ـ کنسرو د      کنسرو الف

4ـ کنسرو ج        کنسرو د

جمله بندی پرسشنامه: پرسش­های پرسشنامه باید روشن، غیرمبهم و سودمند باشد، بنابراین جمله­بندی پرسشنامه اهمیت فراوانی دارد. ادبیات پرسشنامه باید متناسب با فضای فرهنگی و اجتماعی (نگرش­های فرهنگی، سطح سواد و ...) باشد. توجه به نکات زیر در طراحی پرسشنامه مهم است.

ـ ادبیات پرسش باید ساده و کوتاه باشد: در پرسشنامه از کلمات نامأنوس، لاتین و تخصصی استفاده نکنید، و در کابرد کلمات به زمینه­ های فرهنگی و اجتماعی پاسخگو توجه کنید.

ـ پرسش نباید دو جهی باشد: یعنی یک پرسش تنها یک پاسخ را در ذهن پاسخگو متبادر کند، مانند «میزان تحصیلات والدین شما چقدر است؟» این پرسش دو وجهی باید به دو سوال درباره تحصیلات پدر و تحصیلات مادر تقسیم شود.

ـ پرسش نباید جهت دار یا ارزشی باشد: نباید به دنبال پاسخ مطلوب خود یا موسسه متولی پژوهش باشیم. استفاده از کلماتی نظیر «به نظر من ... »، «آیا موافق هستید که ...»، «به نظر دانشمندان استفاده از روغن ایکس برای سلامتی مضرر است، نظر شما چیست؟» و ... در پرسشنامه مطلوب نمی­باشد.

ـ از پرسش­های منفی تا آنجا که امکان دارد استفاده نکنید. و از پرسش­هایی استفاده کنید که پاسخگو نسبت به آن دانش یا اطلاع کافی داشته باشد.

ـ اگر فکر می­کنید از طریق پرسش­های مستقیم به جواب نمی­رسید، از پرسش­های غیرمستقیم استفاده کنید.

ـ سوالات شما باید هدفمند باشد: یعنی سوالاتی را مطرح کنید که در صدد پاسخ به فرضیات باشد. همچنین از بیان سوالات تکراری و اضافی خودداری کنید.

معرفی پژوهش در پرسش­نامه

اولین مرحله در فرآیند پرسشگری ایجاد انگیزه در پاسخگو برای پر کردن پرسشنامه است. در بر انگیختن پاسخگو باید در ابتدای پرسشنامه متنی را برای پاسخگو ارائه کرد تا ضمن معرفی پژوهش، رضایت و مشارکت وی را جلب کرد.

چند نکته کوتاه!!!

ـ معرفی پژوهش حداکثر در 70 کلمه باشد

ـ از جملاتی نظیر «با سلام و احترام»، «پاسخگوی محترم» و ... استفاده کنید.

ـ عنوان پایان­نامه یا پژوهش را داخل «» قید کنید یا هدف پژوهش را به صورت مختصر بیان کنید.

ـ در متن قید کنید که پاسخ­های دقیق وی ارزشمند است.

ـ به اطلاع پاسخگو برسانید که اطلاعات آنها محرمانه باقی خواهد ماند.

ـ اگر پرسشنامه برای پایان نامه می­باشد حتماً در پایان اسم نگارنده پایان­ نامه قید شود.

ـ اگر پژوهش برای یک موسسه یا شرکت خاصی می­باشد عنوان موسسه یا شرکت قید شود.

پاسخگوی محترم پرسشنامه حاضر مربوط به پایان نامه دانشجویی با عنوان «نقش سرمایه­ های فرهنگی والدین بر پیشرفت تحصیلی دانش ­آموزان» می­باشد. پاسخ­های دقیق شما کمک شایانی در نیل به اهداف پایان­ نامه خواهد کرد. لازم به یادآوری است، پاسخ های شما نزد پژوهشگر به صورت محرمانه باقی خواهد ماند. از همکاری شما کمال سپاس را دارم. علی محمدی

نکات کلیدی تدوین پرسشنامه

ـ پرسش از تاریخ تولد پاسخگو بر سن پاسخگو ارجحیت دارد.

ـ پرسش از هزینه زندگی بر درآمد پاسخگو ارجحیت دارد.

ـ اگر فکر می­کنید پاسخگو نسبت به بیان هزینه زندگی یا درآمد اکراه دارد، از مقایس ترتیبی استفاده کنید. مثال   کمتر از 100 تومان 101 تا 200 تومان بیشتر از 200 تومان

ـ سوال باید جامع و مانع باشد، یعنی اولاً گزینه­ای وجود داشته باشد پاسخگو انتخاب کند، در ثانی پاسخگو تنها بتواند یک گزینه را انتخاب کند. مثال پرسش از دین

عدم جامعیت: اسلام    زرتشتی     کلیمی

عدم مانعیت: اسلام     زرتشتی    کلیمی     مسیحی      پروتستان

ـ اگر مفهومی را عملیاتی و سپس شاخص و سنجه تدوین کردید، از طیف­ های مدرج یکسانی برای سنجش آن استفاده کنید.

ـ اگر احساس می­کنید پاسخگویان نسبت به بیان سوالات زمینه­ ای (تاریخ تولد، جنس، دین و ...) اکراه داشته باشند یا این سوالات موج سوگیری پاسخگو شود، سوالات زمینه ­ای در انتهای پرسشنامه آورده شود.

ـ اگر سوالات زمینه­ای (تاریخ تولد، جنس، دین و ...) نقشی در فرضیات ندارد لزومی ندارد آنها در پرسشنامه آورده شود.

منابع مناسب برای طراحی پرسشنامه

ـ سنجش مفاهیم در پیمایش­های اجتماعی، دکتر فردین علیخواه، انتشارات جامعه­ شناسان، 1389

ـ راهنمای سنجش و تحقیقات اجتماعی، دلبرت سی میلر، ترجمه هوشنگ نایبی، نشر نی، 1387

ـ مقیاس­های نگرش سنجی، کارل شوسلر، ترجمه هوشنگ نایبی، نشر وزارت فرهنگ، 1383

ـ روش­های طراحی پرسشنامه، سیمور سادمن و دیگران، ترجمه عبدالباقی روشنی، نشر کارا پیام، 1387